گفت وگو با رئیس شورای تخصصی سلامت روان سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت

با توجه به اهمیت این موضوع می توان گفت که رفتارهای مخرب در محیط کار، می تواند بر سلامت جسمی، روانی و عملکرد کاری افراد تاثیر بگذارد و نتایج کارآمد مربوط به پدیده های مثبت را از بین برده یا کاهش دهد. بنابراین توجه به رویکردی پیشگیرانه در این زمینه برای آینده سازمان، سرمایه گذاری سنجیده ای به شمار می آید که سلامت روان کارکنان را در محیط های کاری، بویژه محیط های صنعتی و سخت همچون پالایشگاه ها، سکوهای نفتی و ... به امری ضروری بدل می سازد.بنا بر اهمیت این موضوع، سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، دی ماه سال 1400 اقدام به ایجاد شورای تخصصی «سلامت روان» کرده و از آن زمان، متخصصانی با عنوان رابط سلامت روان به کارکنان، خانواده های آنها و حتی بومیان مناطق، خدماتی در این حوزه ارائه می کنند. برای جویا شدن از این فعالیت ها با دکتر سعید گران پی، رئیس شورای تخصصی سلامت روان سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت به گفت وگو نشسته ایم که ماحصل آن در ادامه می آید.
 در ابتدا تعریفی از سلامت روان داشته باشید؟
بهداشت روان یا سلامت روان، به معنی سلامت هیجانی و روانشناختی است،به شکلی که فرد بتواند از تفکر و توانایی های خود استفاده کند، در جامعه عملکرد داشته باشد و نیازهای معمول زندگی روزمره را برآورده سازد.  کلمه سلامت، وسعت و تحول زیادی به همراه دارد و تمام جنبه های زندگی یک فرد را در تحت تاثیر قرار می دهد و شامل مسائل فیزیولوژیک، اقتصادی، فرهنگی و انسانی می شود.
  شورای تخصصی سلامت روان سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت چه فعالیت ها و اقداماتی را در دستور کار دارد؟
با توجه به لزوم و اهمیت سلامت روان، از حدود 9 ماه پیش موضوع ایجاد شورای تخصصی سلامت روان از سوی رئیس سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت و همکاران و متخصصان داخل این سازمان مطرح و افرادی عضو این شورا شدند که در این زمینه فعالیت داشتند. از دی ماه سال 1400 تاکنون سه جلسه شورای تخصصی به دلیل محدودیت های کرونا برگزار شده است. بازبینی فرایندهای بخش سلامت روان، معاینات روتین طب صنعتی (غربالگری، ارجاع و پیگیری)، توانمندسازی روانشناسان شاغل در تمامی مناطق سازمان در حوزه های مختلف مداخلات غیر دارویی ، تعیین و معرفی یک نفر رابط سلامت روان از هر منطقه به شورای تخصصی و... از جمله مواردی بود که در این نشست‎ها مطرح شد.
سعی کرده ایم در آن هفت محور، مهارت تصمیم گیری، حل مسأله، تفکر نقادانه، تفکر خلاقانه، ارتباطی، مدیریت رابطه، خودآگاهی، همدلی، مدیریت احساسات و مدیریت استرس را مورد بررسی قرار دهیم.برای این کار، تعدادی از کارکنان سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت را که سر رشته ای در حوزه روانشناسی داشتند، به عنوان رابطان سلامت روان در مناطق 15 گانه تحت پوشش خود در نظر گرفته ایم تا با کارکنان صنعت نفت در ارتباط باشند و مسائل و مشکلات آنها را برطرف و در صورت نیاز راهکاری ارائه کنند.  وظیفه و رسالت این شورا در صنعت نفت به صورت تخصصی، ارائه راهکار به منظور بهبود ارائه خدمات سلامت روان در جمعیت تحت پوشش است که در این خصوص سال گذشته، با همکاری دانشگاه علوم پزشکی توانستیم مولفه های برنامه عملیاتی 1401 را به صورت بومی صنعت نفت تهیه و در شورای تخصصی سلامت روان تصویب کنیم.  با توجه به اینکه در سال نخست این شورا قرار داریم و باید تمام جنبه های مختلف یک انسان مورد بررسی قرار گیرد، زمانبر است و در سال های آینده، شورا پرقدرت تر از قبل فعالیت های خود را ادامه خواهد داد.
  شورای تخصصی سلامت روان با چه چالش هایی روبه روست و برای اصلاح آن چه پیشنهادهایی دارید؟
یکی از بزرگترین معضلات این شورا،موازی کاری است. اکنون معاونت منابع انسانی،حراست، مدیریت پالایشگاه ها و روابط عمومی هر کدام به نوعی در حوزه سلامت روان کار می کنند و دیدگاه هایی هم در این زمینه دارند.
بخش های مختلف با یک هدف مشخص در یک مسیر گام برمی دارند که این موضوع، باعث کند شدن روند فعالیت شورای تخصصی سلامت روان می شود. خوشبختانه در شورای معاونین وزارت نفت، به مقوله اهداف این شورای تخصصی پرداخته شده؛ اما هنوز در سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت جاری و ساری نشده است.
پرداختن و بررسی سلامت روان، یک کار تخصصی است و افرادی بجز رابطان سلامت، نمی توانند در آن ورود پیدا کنند.
  کارکنان اقماری با توجه به دوری از خانواده هایشان و ارتباط با افرادی محدود، بعد از مدتی دچار پاره ای از اختلالات می شوند. برای این دسته از کارکنان صنعت نفت چه اقداماتی در دستور کار دارید؟
مقرر شده است استفاده از خدمات مشاوره و سلامت روان برای نیروهای پیمانکار شاغل در منطقه پارس جنوبی به صورت پایلوت آغاز به کار کند تا بعد از بررسی تمامی جزییات، این طرح در تمام مناطق اجرایی شود. خدمات سلامت روان علاوه بر تمام کارکنان صنعت نفت، به خانواده های آنها نیز ارائه می شود که این کار در قالب مسؤولیت اجتماعی، مردم بومی منطقه را هم دربرمی گیرد.
  چه برنامه هایی در زمینه آموزش سلامت روان کارکنان در دستور کار دارید؟
بسته آموزشی در صنعت نفت با هدف ترویج سلامت روان، خود مراقبتی و افزایش سطح سلامت روان در نشست شورای معاونین صنعت نفت مطرح شده که با در نظر گرفتن چالش ها و مشکلات شرکت های مختلف در صنعت، امسال اجرایی خواهد شد. اقدامات دیگری نیز در دست انجام است و تا پایان سال، دو کارگاه تخصصی دیگر هم برگزار خواهد شد.
  مراکز سلامت روان سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت در مناطق 15گانه طی شش ماه نخست سال چه عملکردی داشته است؟
مشاوره فردی روانشناختی به مراجعان مرکز سلامت روان 17 هزار و 932 مورد بوده که از این تعداد، برای دو هزار و 53 نفر آزمون های تخصصی روان سنجی انجام شده است.
آزمون غربالگری سلامت روان به عنوان بخشی از فرایند معاینات دوره ای کارکنان و ارزیابی سلامت روان بدو استخدام کارکنان تبدیل وضعیت، برای 17 هزار و 555 نفر انجام شد.
در زمینه آموزش نیز ۹۵ کارگاه، ۱۸ سخنرانی و ۲۱ وبینار آموزشی (۳۴۰ ساعت) در مورد مباحث سلامت روان در مناطق ۱۵ گانه برگزار شده که در این برنامه های آموزشی، یکهزار و 972 نفر به صورت حضوری و یکهزار و 680 نفر به صورت مجازی در آن شرکت داشته اند.
۱۲۴ پمفلت آموزشی با موضوعات مختلف سلامت روان از سوی مراکز سلامت روان مناطق، علاوه بر تکثیر و توزیع به مراجعان هدف، در وبگاه سازمان نیز برای استفاده کارکنان و خانواده های آنان قرار داده شده است. همچنین تهیه ۳۱ کلیپ (با مجموع ۱۱۹ دقیقه) با محتوای سلامت روان بخش دیگری از فعالیت های مراکز سلامت روان مناطق بوده است.
محتوای تمامی برنامه های آموزشی فعالیت های مذکور با محور خود مراقبتی در سلامت روان، فرزند پروری، سواد سلامت کارکنان صنعت نفت و خانواده های آنان همسو با برنامه عملیاتی سال ۱۴۰۱ ابلاغی شورای تخصصی سلامت روان سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت از دیگر برنامه های مراکز سلامت روان سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت در مناطق 15 گانه بوده است.
  در پایان اگر موضوعی باقیمانده که از این طریق بخواهید مطرح کنید، بفرمایید.
زندگی مانند رانندگی است، تفاوت زیادی میان فرد تازه کار با کسی که 10 سال پشت فرمان یک ماشین نشسته، وجود دارد. از این رو به جوانان توصیه می کنم که مهارت درست زندگی کردن را بیاموزند و آن را سرلوحه کار خود قرار دهند؛ زیرا سلامت روان و تعادل در رفتار، یکی از مهم ترین و اساسی ترین ارکان زندگی یک شخص به شمار می رود.